EGIN BEHARREKO LANAK

KAIXO!
HAUXE DA EGIN BEHARREKO LANA, BIOLOGIA ETA GEOLOGIA ARLOAN. GELAKO ZENBAKIEN ARABERA TALDEKATUTA DAGO, ZENBAKI HAUEK GORRIZ DAUDENAK DIRA, GAIAREN HASIERAN. DENA DEN, DRIVEAN PRATEKATU DUT GUZTI HAU ZUEKIN., IRAKURRI TOKATU ZAIZUEN GAIA ETA GALDERAK BANATU. GALDEREEI ERANTZUNA EMAN BEHAR DIEZUE ETA HORI BURUTUKO BEHAR DA ASTE SANTUAN, APIRILAREN 9RAKO, NIK ZUZENDUKO BAITUT.

1-22-2-21

LISERIKETA APARATUA

1.-Zeintzuk dira nutrizioarekin erlazionatuta dauden aparatuak?. Azal itzazu.

2.- Zeintzuk diradigestio-funtzioaren lau prozesuak?. Defini itzazu.

3.- Zertan desberdintzen dira digestio mekanikoa eta digestio kimikoa?.

4.- Hemen duzue liseriketa aparatuaren irudia, zatien izenekin:

Behazun xixkua, behazunaren hodi biltzailea eta pankrearen hodi biltzailea falta dira. Gelan jasoko duzun argazkian badituzu, ez kezkatu!.

 Bilatu behar duzu informazioa liburuan, zati bakoitzari buruz eta klasean azaldutakoarekin bete dezakezu. Aztertu ondo gai osoa, informazioa oso zabalduta agertzen da eta!.

5.- Bete ezazu ondoko taula, liseriketa aparatuko gaixotasunei buruzkoa:

Ondoren doan loturan,, digestio prozesuari buruzko animazio bat  agertzen da.

 http://www.supersaber.com/digestivo.htm

3-20

ARNASKETA APARATUA

1.- Zeintzuk dira arnas aparatuaren funtzioak?

2.- Zer da eta nola burutzen da gas trukea?.

3.- Bete ezazu arnas aparatuaren irudi hau, zatien izenak eta ezaugarriak eta funtzioak jarriz. hauek izango dira idatzi beharreko zatien izenak: sudur hobiak, faringea, laringea, epiglotisa, trakea, bronkioa, bronkioloa, eskumako eta ezkerreko birika, diafragma, albeoloa, bihotza.

4.- Zer da birika aireztapena?

5.- Zein gihareei esker gertatzen da arnasa hartzea eta botatzearena?. Nola burutzen da hau?. 

6.- Bete ezazu ohiko moduan, gaixotasunei buruzko taula bat, izena, zer den, zein sintoma dituen, nola sendatzen den, gaixo tasun hauen inguruan: bronkitisa, asma, tuberkulosia, hotzeria eta gripea eta fibrosi kistikoa.

  

4-19-5-18

ZIRKULAZIO SISTEMA

BARNE INGURUNEA

1.- Zer da barne ingurunea?.

2.- Zeintzuk osatzen dute barne ingurunea?. Azaldu bakoitza.

3.- Nola defini dezakegu homeostasia?.

ODOL ZIRKULAZIOA

1.- Zein da odol zirkulazioaren funtzioa?.

2.- 3 odol hodi daude. Bete ezazu taula hau, odol hodi bakoitzaren ezaugarriak jarriz:

Odol hodia	Ezaugarriak

3.- Zeintzuk dira odolaren ezaugarriak?.

4.- Izenda itzazu odolaren funtzioak.

5.- Bete ezazu taula hau, odolaren konposizioari buruzkoa:

Plasma
Odol zelulak	Globulu gorriak (eritrozitoak)	- - - -
	Globulu zuriak (Leukozitoak)	- -           - -
	Plaketak	- - -

6.- Egin ezazu bihotzeko funtzioaren laburpena.

7.- Nola sortzen dira bihotz taupadak?.

8.- Labur ezazu bihotz zikloa.

9.- Bihotzaren anatomia aztertu behar dugu. Irudi honetan oinarrituta, jar itzazu bihotzaren zati desberdinen azalpena.

-->

Goiko kaba zaina, Beheko kaba zaina, Eskuineko bentrikulua, Birika balbula sigmoideoa, Eskuineko aurikula, Aorta arteria, Birika-arteria, Birika-zainak, Ezkerreko aurikula, Balbula trikuspidea, Ezkerreko bentrikulua, Aorta balbula sigmoideoa, Balbula mitrala,Bentrikulu arteko pareta.

10.- Zein da odol tanta batek egin dezakeen bidaia, bihotzeko eskumako bentrikulutik irteten den momentutik, bihotzeko eskumako bentrikulura bueltatzen den momenturaino?.

11.-Gure zirkulazio sistemak bi ibilbide ditu. Kopia itzazu biak liburutik, irudi honetan oinarriturik eta 63. Orrialdean dagoen irudia konparatuz. Irudian jar itzazu izenak, zein den birika zirkulazioa eta zein zirkulazio sistemikoa edo handia.

-->

12.- Egin ezazu zirkulazio sistemako gaixotasunen taula, egin ohi dugun bezala: gaixotasuna, zer den zein síntoma dituen eta nola sendatzen den. Liburuan agertzen direnak, hau da arterioesklerosia, miokardio infartua, eta ondorengoak: kardiopatia, barizeak, leucemia, arritmia, hipertentsioa, soploa.

  

6

LINFA SISTEMA

1.- Zer da linfa sistema?.

2.- Zein organok osatzen dute?. Nolakoak dira?.

3.- Eman itzazu Linfaren 4 ezaugarri.

7 - 17

IRAIZKETA APARATUA

1.- Zer da iraizketa?.

2.- Zeintzuk dira iraizketa organo nagusiak?.

3.- Egin ezazu gernu sistemaren irudia eta koka itzazu bertan giltzurrunak bere azalpenarekin, baita gernu bideak ere , bere azalpenarekin.

4.- Egin ezazu nefronaren irudia eta koka itzazu bertan bere atalak, atal bakoitzaren azalpenarekin.

5.- Nola eratzen da gernua nefronan?.

6.- Zenbat plasma iragazten da eta zenbat gernu ekoizten da egunean?.

7.- Zein beste bide daude hondakin sustantziak kanporatu ahal izateko?.

8.- Zeintzuk dira iraitz aparatuko gaixotasunak?. Egin ezazu ohiko taula, gaixotasuna definituz eta sendabideak aipatuz.

9.- Nola egin diezaiekegu aurre iraitz aparatuko gaixotasunei?.

8-16-9-15

KOORDINAZIO SISTEMA - GALDERAK

1.- Zerez osatuta dago nerbio sistema?.

 2.- Bete ezazu neurona bateko irudia bere zatiekin eta azaldu zati bakoitza.

3.- Aipatu eta azaldu neurona motak.

4.- Zer dira gliaren zelulak eta zein funtzio dute?.

5.- Nola transmititzen da informazioa?.

6.- Zer da nerbio sistema eta zein mota daude?. Azal ezazu bakoitza, hau da, Nerbio sistema zentrala eta nerbio sistema periferikoa, irudi honen laguntzaz:

   Nerbio sistema zentrala:

     - Entzefaloa

     - Bizkarrezur muina

Nerbio sistema periferikoa:

     Nerbioak:

o    Sentimen nerbioak

o    Nerbio motorrak

    Bi sistema:

o    Nerbio sistema somatikoa

o    Nerbi o sistema begetatiboa edo autonomoa.

7.- Egin ezazu entzefaloarenzatien azalpena, zati hauek ondoan doazen irudietatik bigarrenean kokaturik:

1: Garuna;  2: Zirkunboluzioak;  3:Gorputz kailukara;  4:Hipotalamoa;  5:Hipofisia; 6:Talamoa;  7: Bizkarrezur erraboila;  8:Zerebeloa;  9:Bizkarrezur muina;  10: Sistema linbikoa.

8.- Azal itzazu nerbio sistemaren gaixotasunak.

GAIXOTASUNA	DESKRIBAPENA	SENDABIDEA  ?
1.- MENINGITISA
2.- HUNTINGTON
3.- ALZHEIMER
4.- PARKINSON
5.- TOURETTE SINDROMEA
6.- ESKLEROSI MULTIPLEA
7.- ESKLEROSI LATERALA AMIOTROFIKOA
8.- ISTRIPU BURMUIN-BASKULARRA (Iktus)
9.- CREUTZFELDT-JAKOB GAIXOTASUNA
10.- NARKOLEPSIA
11.- EPILEPSIA
12.- ARRETA FALTA
13.- HIPERAKTIBITATEA
14.- DEPRESIOA
15.- ESKIZOFRENIA
16.- PSIKOSIA
17.- Antsietatea
18.- Asaldura obsesibo konpultsiboa
19.-POLIOMIELITIS
20.-
21.-

9.- Zeintzuk dira, zure ustez, nerbio sistema osasuntsu mantentzeko gorde beharreko 2 neurririk garrantzitsuenak?.

  

10-14

SISTEMA ENDOKRINOA:

1.- Nola funtzionatzen du sistema endokrinoak?.

2.- Bete ezazu klasean emango dizudan taula, guruina, hormona eta funtzioa jarriz, irudi hau aztertu eta gero:

GURUINA	HORMONA	FUNTZIOA
Hipotalamoa
Hipofisia
Tiroidea
Paratiroidea
Giltzurrun gaineko guruinak
Pankrea
Barrabilak
Obulutegiak

3.- Azal itzazu sistema endokrinoarekin lotutako gaixotasunak.

11-12

LOKMOZIO APARATUA

1.- Azal itzazu gizakion lokomozio-aparatua osatuta dagoen bi sistemak:

1.     eskeleto-sistema

2.     gihar-sistema.

2.- Emandako fotokopiatan koka itzazu hezurrak eta giharrak.

3.- Egin ezazu Lakomozio-aparatuaren( Hezur – sistemaren zein gihar – sistemaren) lesiorik sarrienak. Zeintzuk dira lesiorik ez izateko aztura osasungarriak?.

13

UGALKETA APARATUA

1.-  Gizonezkoen eta emakumezkoen ugalketa aparatuaren fisiologia: irudiak.

2.- Enbriologia kontzeptuak: enbrioiaren garapena.

3.- Metodo antisorgailuak.

GAIXOTASUNA ETA SENDABIDEA

1.- Gaixotasun motak, sortzen duen eragilearen arabera.

2.- Gaixotasunak sendatzeko tratamentuak: antibiotikoak, txertoak, tratamendu kimioterapeutiko espezifikoak.